Nederlanders worden gezonder en leven steeds langer. Dit brengt echter ook hoge kosten met zich mee. De totale uitgaven aan de zorg zijn in Nederland sinds 2000 ruim verdubbeld, van € 46,9 miljard naar € 94,2 miljard in 2015. De zorg is de snelst groeiende grote post op de overheidsbegroting. De vraag is of dit nog langer houdbaar is. Het goede nieuws is dat er sinds een aantal jaar een kentering zichtbaar is.

Nederland geeft internationaal gezien relatief veel geld uit aan zorg, zowel als percentage van het Bruto Binnenlands Product (BBP) als per inwoner. In 2015 besteedde Nederland ruim € 94 miljard aan zorg.

Per Nederlander komt dit neer op een gemiddeld bedrag van ruim €5.500 in 2015. Ter vergelijking: in 2008 bedroegen de gemiddelde zorgkosten per persoon nog €2.500. In die periode zijn de totale zorguitgaven als percentage van het BBP gestegen van circa 10% in 2008 tot ruim 15% in 2015. Sommige scenario’s voorspellen een toename tot misschien wel 22% of 31% in 2040.

Hoe valt deze grote toename te verklaren? De volumegroei van zorgkosten wordt bepaald door een aantal factoren. Hieronder noem ik de belangrijkste.

• Bevolkingsgroei en welvaart: een grotere bevolking leidt tot hogere zorgkosten. De welvaart is fors toegenomen, waardoor het mogelijk werd om meer geld uit te geven aan zorg.
• Technologische vooruitgang en medische ontwikkelingen: er zijn veel meer mogelijkheden om mensen te genezen, ziekten vroeg op te sporen, of mensen ondanks ziekte langer in leven te houden.
• Hogere prijzen in de zorg: in de hele EU is het groeiende aanbod van bijzonder dure medicijnen een bedreiging voor de betaalbaarheid van de zorg. Met het aflopen van het patent op veel medicijnen komen tegenwoordig echter ook goedkopere ‘generieke medicijnen’ op de markt.
• Organisatie van de zorg en productiviteit: het zorgsysteem en de efficiëntie van de zorgverlening zelf hebben ook invloed op de kosten. Vooral in de langdurige zorg stijgen lonen harder dan de arbeidsproductiviteit.

Omdat de overheid behalve aan zorg ook geld wil kunnen besteden aan zaken als scholing, onderwijs, infrastructuur en sociale zekerheid, probeert ze de zorguitgaven te beteugelen. Om goede, betaalbare en bereikbare zorg ook in de toekomst voor iedereen te kunnen blijven garanderen, moet het vele geld dat in de zorg omgaat, zo goed, duurzaam en efficiënt mogelijk worden besteed. Mede hierom is in 2006 gereguleerde marktwerking ingevoerd in de zorg.

De overheid beperkt de groei van de collectieve zorguitgaven met een breed pakket aan hervormingen, zowel in de curatieve als in de langdurige zorg. Ook tracht de overheid de stijging van de zorgkosten te beheersen door meer zorgactiviteiten uit de basisverzekering te halen, door de eigen bijdrage te vergroten en door het aantal verzekerde behandelingen te beperken.

Het goede nieuws is dat er mede door deze maatregelen sinds een aantal jaar een kentering zichtbaar is. Op Prinsjesdag 2014 werd bekendgemaakt dat de zorgkosten voor het eerst in lange tijd minder hard stijgen dan in voorgaande jaren.

De vraag is of deze hervormingen genoeg zijn om de groei van de collectieve zorguitgaven in de toekomst te kunnen remmen.

Waarschijnlijk zullen de zorgkosten op langere termijn nog wel blijven doorstijgen in verband met de vergrijzing en vooral door de technologische ontwikkelingen. Ieder jaar zijn Nederlanders een groter deel van hun inkomen kwijt aan zorg. Voor een doorsnee gezin betekent dit volgens het Centraal Plan Bureau dat zij in 2040 tot bijna de helft van hun inkomen aan de zorg betalen tegen bijna een kwart van het inkomen nu. Wie dan leeft, wie dan zorgt…

(Gebruikte bronnen: CBS, CPB, FD, Ministerie van VWS, NRC, Rabobank, Rijksoverheid, Vektis, Zorgverzekeraars Nederland en Zorgwijzer. Indien u meer wilt weten over onze dienstverlening op dit gebied, dan kunt u uiteraard contact met ons opnemen.)